طرز کار تسمه تایم و زنجیر تایم چگونه است؟
تسمه و یا زنجیر به کاررفته در موتور با اتصال میل لنگ به میل بادامک ها موجب می شود سوپاپ ها با توجه به موقعیت میل لنگ باز و بسته شوند. باز و بسته شدن سوپاپ ها متناسب با موقعیت میل لنگ باعث می شود هنگام مکش، سوپاپ های ورودی (Intake) و در زمان تخلیه، سوپاپ های تخلیه (Exhaust) باز شوند. به این ترتیب، سوپاپ ها در زمان مناسب باز و بسته می شوند تا عمل مکش، تراکم و تخلیه به خوبی و دقیق انجام شود. در برخی از موتورها برای زنجیر تایم سنسوری قرار می گیرد تا با استفاده از اطلاعات آن، زمان دقیق جرقه زنی توسط ECU تخمین زده شود و توسط شمع انجام شود.
زنجیر تایم یا تسمه تایم کدام بهتر است؟
پاسخ این پرسش به طور قطعی مشخص نیست، زیرا هنوز هم بسیاری از خودروسازها از زنجیر و بسیاری دیگر از تسمه استفاده می کنند و به همین دلیل دقیق نمی توان گفت که کدام بهتر است، اما به طور کلی؛ از زنجیر تایم بیش تر در خودروهای لوکس و گران قیمت استفاده می شود و از تسمه تایم در خودروهای اقتصادی، زیرا هزینه تولید موتورهای تسمه ای ارزان تر از زنجیری است و همین اختلاف سبب می شود خودروسازان برای کاهش هزینه ها از تسمه برای موتورها و خودروهای اقتصادی استفاده کنند. به طور کلی، با توجه به عایق بندی های مناسبی که صورت می گیرد صدای کم تری از موتور به گوش می رسد و به همین دلیل، به کارگیری زنجیر می تواند مناسب باشد، زیرا هم نیاز به تعویض ندارد و هم با پیشرفت های صورت گرفته از افت اصطکاکی آن کاسته شده است.
تفاوت های بین زنجیر تایم و تسمه تایم در چیست؟
زنجیر تایم و تسمه تایم دو تفاوت عمده و اصلی دارند که یکی از آن ها جنس و دیگری دوام است. زنجیر تایم از فلز ساخته می شود و تسمه از پلاستیک مقاوم، همین تفاوت موجب می شود زنجیر از تسمه سخت تر شود و دوام بیش تری داشته باشد. دوام زنجیر بسیار طولانی است و ممکن است شما در طول عمر خودرو نیازی به تعویض آن نداشته باشید، اما تسمه تایم باید در یک کارکرد مشخص، که در هر خودرو متفاوت است، تعویض شد تا از بروز مشکل و پاره شدن آن جلوگیری به عمل آید.
فاوت دیگر بین تسمه و زنجیر در سروصدای آن هاست؛ زنجیر به دلیل این که تماس فلز با فلز را ایجاد می کند پر سروصدا تر از تسمه است، تسمه از پلاستیک ساخته شده و به همین دلیل، صدای خاصی از تماس پلاستیک با فلز تولید نمی شود.
تفاوت بعدی بین تسمه و زنجیر در محل قرارگیری آن هاست. عملکرد زنجیر تایم به علت تماس فلز با فلز نیاز به روانکاری دارد و به همین دلیل، زنجیر درون محفظه ای فلزی قرار می گیرد که جریان روغن آن جا وجود دارد و دسترسی به آن بسیار مشکل است، اما عملکرد تسمه نیازی به روانکاری ندارد و به همین دلیل در قسمت بیرونی موتور نصب می شود و برای محافظت از آن از یک قاب پلاستیکی استفاده می شود و برای رسیدن به آن نیاز نیست تا قطعات زیادی باز شوند، زیرا از سوی دیگر، تسمه ها باید دوره ای تعویض شوند و به همین دلیل باید به راحتی قابل تعویض باشند.
چگونه تشخیص دهیم موتور خودرو زنجیر تایم دارد یا تسمه تایم؟
برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ از تسمه تایم در موتور استفاده شد، بنابراین تمام خودروهایی که قبل از آن سال تولید شده اند مجهز به زنجیر تایم اند. اما برای این که بفهمید خودروی شما زنجیر دارد یا تسمه می توانید ابتدا به دفترچه خودرو مراجعه کنید و از آن متوجه شوید. راه دیگر این است که به موتور نگاه کنید، اگر در سمت چپ موتورهای عرضی و یا جلوی موتورهای طولی یک قاب پلاستیکی دیده شد یعنی موتور شما تسمه تایم دارد و اگر در این نواحی پوشش فلزی قرار داشت موتور زنجیر تایم دارد.
نشانه های خرابی زنجیر تایم و تسمه تایم چیست؟
برای تعیین میزان سلامت تسمه تایم بهترین و مطمئن ترین راه باز کردن قاب پلاستیکی و دیدن میزان فرسودگی تسمه است، زیرا عملکرد تسمه تایم به علت تماس پلاستیک با فلز بدون سروصدا صورت می گیرد و نمی توان از روی صدا فرسودگی را تشخیص داد. به همین دلیل، پاره شدن تسمه تایم نیز ناگهانی و بدون هیچ پیش زمینه ای صورت می گیرد. با دیدن تسمه و متوجه شدن میزان ترک خوردگی های ریز و نمایان شدن الیاف سازنده آن می توان میزان عمر تسمه و همچنین مقدار عمر باقی مانده آن را تخمین زد.
اما در صورت خرابی و کشیدگی زنجیر تایم، صدایی اضافه از موتور شنیده می شود که نشان دهنده عملکرد نامناسب زنجیر تایم است. در صورت به گوش رسیدن این صدا بهتر است به مکانیک متخصص مراجعه کنید تا دقیقاً منشاء صدا را مشخص کند.زمان تعویض زنجیر و تسمه در چه کارکردی باید انجام شود؟
زنجیر تایم طوری طراحی شده است تا بتواند بدون نیاز به این که تعویض شود به صورت دائمی کار کند. در صورت روغن کاری مناسب زنجیر، مشکلی به وجود نمی آید و می تواند در طول عمر موتور فعال باشد. در صورت تعویض به موقع روغن، مجراها و اجزای درون موتور از جمله زنجیر تایم تمیز و بدون جرم باقی می ماند و بیش تر عمر می کند.
عمر و کارکرد تسمه تایم با توجه به نوع تسمه می تواند متفاوت باشد. مقدار کارکرد تسمه های مختلف از حدود ۵۰ هزار کیلومتر تا حدود ۱۰۰ هزار کیلومتر است. به دلیل جنس و فرآیندی که تسمه تولید می شود کارکرد تسمه مشخص می شود و یک مقدار از این بازه را اختیار می کند. البته تنها کارکرد تسمه معیار مناسبی نیست و عمر آن هم تأثیرگذار است، زیرا ممکن است خودرو بدون استفاده باشد. در صورت بدون استفاده بودن خودرو، تسمه چون از پلاستیک است خشک می شود و انعطاف خود را از دست می دهد، به همین دلیل، بهتر است هر سه سال تعویض شود. البته امروز تسمه های افترمارکتی وجود دارند که می توانند تا کارکردهای بالا (۲۴۰ هزار کیلومتر) کار کنند و نیاز به تعویض نداشته باشند.
مقایسه تسمه و زنجیر
- عمر بیش تر زنجیر در برابر تسمه
- دوام بیش تر زنجیر نسبت به تسمه در برابر تغییرات دما
- اتلاف انرژی بیش تر زنجیر در مقایسه با تسمه به علت وزن بیش تر آن
- سروصدای بیش تر عملکرد زنجیر در برابر تسمه
- هزینه کم تر تولید تسمه نسبت به زنجی
